( सोशल इन्व्हाय्रन्मेन्ट ). मानवासभोवतीचे सर्व मानवनिर्मित भौतिक, सामाजिक, सांस्कृतिक आणि राजकीय घटक यांतील परस्परसंबंध आणि आंतरक्रिया यांतून तयार होणाऱ्या सर्वंकश आवरणास सामाजिक पर्यावरण असे संबोधण्यात येते.

पर्यावरण:
सजीवांची राहण्याची जागा म्हणजे सजीव वातावरण. यात अ‍ॅजिओटिक आणि बायोटिक घटक आहेत. हे भौतिक, सांस्कृतिक, सामाजिक, आर्थिक, जैविक आणि भौतिक क्षेत्र आहे ज्यामध्ये सर्व सजीव प्राणी त्यांचे महत्त्वपूर्ण क्रियाकलाप चालू ठेवतात आणि एकमेकांशी संवाद साधतात. पर्यावरणीय जीवांचे अस्तित्व जे पृथ्वीवर राहत आहेत त्या काळापासून अस्तित्वात आहेत. निरोगी वातावरणाद्वारेच शक्य आहे की निरोगी मार्गाने महत्वाची कामे केली जातात आणि टिकविली जातात.

Ecology:
ही विज्ञानाची एक शाखा आहे जी पारिस्थितिक तंत्रातील बायोटिक प्रजाती आणि सर्व अ‍ॅबिओटिक्समधील संबंधांचे परीक्षण करते.

प्रकार:
जगण्याची पद्धतशीरपणे जीनसची ही वर्गीकरणाची सबमिनिट आहे. ज्या व्यक्तींमध्ये ते घडतात ते एकमेकांशी संकरित होतात आणि सुपीक संतती देतात. आकृतिविज्ञान, जैविक आणि शारीरिक वैशिष्ट्ये समान आहेत.

लोकसंख्या:
हा जैविक समुदाय आहे (जंगलात पाइन लोकसंख्या, मधमाशाची लोकसंख्या, काळ्या समुद्रामध्ये अँकोव्ही लोकसंख्या), ज्यामध्ये समान प्रजातींचा समावेश आहे आणि काही विशिष्ट वस्तींच्या सीमेत परस्पर संबंध राहतात.

समुदायास:
विशिष्ट वस्ती असलेल्या विविध लोकसंख्या (अनेक पक्षी, कीटक, फुलपाखरे). अ‍ॅबिओटिक घटक एकमेकांशी संबंधित आहेत आणि त्यांचे महत्त्वपूर्ण कार्य सुसंगतपणे टिकवून ठेवण्यास सक्षम आहेत.

पर्यावरणातील:
हे समुदाय आणि मादक वातावरणाचे संयोजन आहे. हे नैसर्गिक आणि कृत्रिम म्हणून दोन प्रकारे वर्गीकृत केले गेले आहे. नैसर्गिक परिसंस्था मानवी प्रभावाने तयार होत नाहीत, परंतु निसर्गाच्या यंत्रणेचा परिणाम म्हणून ते उत्स्फूर्त असतात. कृत्रिम परिसंस्था मनुष्याने तयार केली आणि नियंत्रित केली.

biosphere:
पृथ्वीवरील सर्व प्राण्यांच्या राहणीमानास अनुरूप असे सर्व वातावरण आहेत. ही पृथ्वीवरील पातळ थर आहे. 16-20 किमीची जाडी आहे. अक्षांश अंशांमुळे लांब अंतरांवर हवामानातील महत्त्वपूर्ण बदल घडतात, जसे आपण विषुववृत्तापासून दूर जाताना हवामान हालचाली पुन्हा जिवंत होतात.

आवास:
हे असे क्षेत्र आहे जे बायोटिक प्रजातींच्या महत्त्वपूर्ण कार्याशी सुसंगत आहे. राहण्याचे ठिकाण म्हणजे जीवनस्थळ आणि वाढण्याचे ठिकाण (अंकारा बकरी इ.) असे परिभाषित केले जाते हे असे वातावरण आहे ज्यामध्ये एक लोक नैसर्गिक रीतीने आहार, निवारा आणि पुनरुत्पादन क्रियाकलाप करून आपल्या पिढीची सातत्य राखते. जैवमंडल थरातील लोकसंख्येमधील व्यक्तींचे आनुवंशिकीकरण इ. योग्य जगण्याची वातावरण आहेत.

कोनाडा:
जैविक प्राण्यांची कार्ये आणि कार्ये पोषण, घर आणि पुनरुत्पादन इ. सर्व महत्त्वपूर्ण क्रियाकलापांची प्राप्ती आणि टिकाव यासाठी सर्व प्रकारचे वर्तन आणि कार्य आवश्यक आहे. ज्या वातावरणात ते राहतात त्या वातावरणात जीवांची भूमिका आहे. निवासस्थान हा एक जीवन जगण्याचा एक मार्ग आहे जो लोकसंख्येतील व्यक्तींमधील व्यक्ती आणि त्यांच्या वातावरणावर परिणाम करू शकतो.

biotope:
समुदाय एक तोडगा आणि राहण्याची जागा आहे. महत्त्वपूर्ण क्रियाकलापांच्या प्राप्तीसाठी ते पर्यावरणीय परिस्थिती अनुकूल भौगोलिक प्रदेश आहेत.

वनस्पती:
ते रोपे समुदाय आहेत जे एका विशिष्ट क्षेत्रात सक्रिय असतात. ते असे समुदाय आहेत जे परिस्थितीशी जुळवून घेणारी प्रक्रिया पूर्ण करतात आणि जीवनात पाचर घालण्याची क्रिया सुरू ठेवू शकतात. यात बुरशी आणि जीवाणू देखील समाविष्ट आहेत. याला बिटेही म्हणतात.

विशिष्ट प्रदेशातील किंवा कालखंडातील प्राणिजात:
एखाद्या विशिष्ट क्षेत्रात महत्वाची असलेल्या प्राण्यांचे समुदाय. ते असे समुदाय आहेत जे परिस्थितीशी जुळवून घेणारी प्रक्रिया पूर्ण करतात आणि जीवनात पाचर घालण्याची क्रिया सुरू ठेवू शकतात. त्याला डायरे असेही म्हणतात.

प्राथमिक प्रकार:
ही सजीव संघातील सर्वात प्रमुख प्रजाती आहे. अशा प्रजाती आहेत ज्यांना समाजात श्रेष्ठत्व आणि क्रियाकलाप आहेत. जलचर पर्यावरणात प्रबळ प्रजाती सामान्य नसतात. तथापि, स्थलीय परिसंस्थेमध्ये वनस्पती प्रामुख्याने प्रजाती आहेत.

वारसाहक्क (वारसाहक्क):
अ‍ॅबिओटिक आणि बायोटिक घटकांचा प्रभाव म्हणजे प्रबळ प्रजातींची दुसर्‍या प्रजातीची जागा बदलणे होय. विद्यमान इकोसिस्टम नष्ट आणि नष्ट होते आणि एक नवीन इकोसिस्टम तयार होते. पर्यावरणीय घटकांच्या प्रभावाखाली, प्रबळ प्रजाती दुसर्‍या प्रबळ प्रजातींनी घेतली. सीमारेषा अशी आहेत की प्रजाती विशिष्ट निवासस्थानामध्ये एकमेकांच्या मागे जातात.

Ekoton:
हे भिन्न परिसंस्थेचे प्रतिच्छेदन क्षेत्र आहे. हे समीप बायोम दरम्यानचे संक्रमण क्षेत्र आहे. जैवविविधता बरेच उच्च आहे कारण त्यांच्याकडे विविध प्रदेशांची वैशिष्ट्ये आहेत.

microclimate:
इकोसिस्टममध्ये पाऊस, प्रकाश, आर्द्रता, वारा, तापमान इ. ही विविध हवामान वैशिष्ट्ये आहेत जी घटकांच्या परिणामामुळे उद्भवतात. छोट्या खाजगी क्षेत्रात मोठ्या वातावरणामध्ये हवामानातील वैशिष्ट्यांचे वेगळेपण आहे. जंगलातील वरचे क्षेत्र आणि जमीन यांच्यामधील लहान हवामानातील फरक उदाहरणे म्हणून दिली आहेत.

वैयक्तिक पर्यावरण:
हे पर्यावरणीय विभाग आहे जे पर्यावरणासह प्रजातींमधील व्यक्तींच्या परस्परसंवादाचे परीक्षण करते.

एव्ही-हंटर रिलेशनशिपः
कालांतराने लोकांमध्ये चढ-उतार होण्याचे हे एक कारण आहे. शिकारीची संख्या आणि शिकारांची संख्या व्यतिरिक्त प्रमाण आहे.